گنج نامه

 در 5 کیلومتری جنوب همدان در انتهای دره ای در راه باستانی اکباتان به بیستون آبشار زیبایی قرار دارد وسمت چپ آبشار دو سنگ نبشته هخامنشی قراردارد. هر دو کتیبه سه ستون بیست سطری دارند که به زبانهای فارسی باستان ایلامی و بابلی نوشته شده اند
سنگ نبشته اول متعلق به داريوش اول در سمت چپ و سنگ نبشته ديگر متعلق به خشيارشا است.بلندي حروف خط ميخي بين 6 تا 7 سانتيمتر است. فارسي در سمت چپ،بابلي در وسط و ايلامي در سمت راست نوشته شده است

سنگ نبشته داریوش اول در گنج نامه

1.       baga \ vazraka \ Auramazdâ

2.       \ hya \ imâm \ bûmim \

3.       adâ \ hya \ avam \ asmâ

4.       nam \ adâ \ hya \ martiya

5.       m \ adâ \ hya \ šiyâti

6.       m \ adâ \ martiyahyâ \

7.       hya \ Dârayavaum \ xšâya

8.       thiyam \ akunauš \ aiva

9.       m \ parunâm \ xšâyath

10.   iyam \ aivam \ parunâm

11.   \ framâtâram \ adam \

12.   Dârayavauš \ xšâyathi

13.   ya \ vazraka \ xšâyathiya \

14.   xšâyathiyânâm \ xš

15.   âyathiya \ dahyunâm \ pa

16.   ruzanânâm \ xšâyath

17.   iya \ ahyâyâ \ bûmiy

18.   â \ vazrakâyâ \ dûraiy

19.   \ apiy \ Vištâspahy

20.   â \ puça \ Haxâmanišiya

خدای بزرگ است اهورامزدا که این زمین را آفرید که آن آسمان را آفرید که مردم را آفرید که داریوش را شاه کرد یک شاه از بسیاری یک فرمانروا از بسیاری . من داریوش شاه شاه شاهان شاه سرزمینهای دارای مردم فراوان شاه در این زمین بزرگ دور و پهناور پسر ویشتاسپ یک هخامنشی