روزي که يزد، از كانونهاي زرتشتيانيسم، به دست عرب افتاد
يک مرکز زرتشتيان در يزد


     30 نوامبر سال 642 ميلادي شهر يزد از كانونهاي بزرگ زرتشتيانيسم به دست عرب افتاد. اعراب قبلا اصفهان را تصرف كرده بودند. شهر يزد كه در دهه اول قرن چهارم ميلادي به تصميم يزدگرد يکم ساخته شده بود شهري دويست و چهل ساله بود كه تصرف شد. شاهان ساساني پس از يزدگرد تلاش بسيار كرده بودند كه اين شهر حاشيه كوير كه بر سر راههاي كارواني قرارداشت به يك كانون بزرگ زرتشتيانيسم تبديل شود و هنوز هم شمار زرتشتيان يزد بيش از ساير شهرهاي ايران است. در سال 642 که يزد سقوط کرد، هنوز يزدگرد سوم زنده بود و مقاومت مي کرد. ترور او در سال 651 و در مرو خراسان اتفاق افتاد.
     در همان سال (سال 642 ميلادي) بسياري از شهرهاي آذربايجان و خراسان توسط اعراب تصرف شدند. در پي شكست نهاوند در سال 641 ميلادي، هر يك از سرداران عرب مامور تصرف يكي از شهرها و ايالات ايران شده بود. جز شوشتر، ري و شهرهاي جنوبي ايران ساير شهرها مقاومت شديد از خود نشان ندادند. شوشتر يك سال و نيم ايستادگي كرد. به نوشته بسياري از مورخان، در برخي از نقاط ايران نيروهاي محلي به اين سبب مقاومتي چشمگير از خود نشان نداده بودند که اعراب مي گفتند قصد آنان تصرف و حكومت كردن نيست و سعي آنان، تنها گسترش تعاليم اسلام است.

http://www.iranianhistoryonthisday.com